همه ما درباره آن شنیده ایم، اما گرده افشانی چیست؟ اگرچه کلمه گرده افشانی کلمه غریبه و نا آشنایی برای ما نیست ولی تعداد کمی از مردم واقعاً می دانند که فرآیند گرده افشانی از چه چیزی تشکیل شده است. فرآیند گرده افشانی برای تامین مواد غذایی ما بسیار مهم است.

مبانی گرده افشانی

زنبورها، پرندگان، حشرات و سایر موجودات بالدار به نام گرده افشان از شهد مواد گیاهی تغذیه می کنند. همان طور که گرده افشان ها از گیاهی به گیاه دیگر می روند و تغذیه می کنند، دانه های گرده گل به آنها می چسبند. دانه های گرده پس از ادامه تغذیه گرده افشان، بر روی گل دیگری می ریزند. هر گیاهی که گرده افشان از آن تغذیه می کند، گرده گیاهی را که قبلاً از آن تغذیه کرده است را دریافت می کند. عمل انتقال گرده از بساک گل به کلاله همان گل یا گل دیگر را گرده افشانی می گویند. این عمل به گیاه اجازه تولید مثل و حفظ تنوع ژنتیکی در جمعیت خود را می دهد. عوامل محیطی مانند باد و آب نیز می توانند در گرده افشانی گیاهان دخالت کنند.

فرآیند گرده افشانی

گرده افشانی انتقال گرده از بساک ( اندام های تولید مثل نر) گل به کلاله (ماده) همان گل یا گل دیگر است. این مرحله یک مرحله قبل از لقاح است: ادغام هسته های دانه گرده با هسته های تخمک. هنگامی که لوله گرده کامل شد، دانه گرده سلول های اسپرم را از دانه، به سمت پایین  و به تخمدان می فرستد. هنگامی که سلول های اسپرم به تخمدان و سلول های تخمک می رسند، لقاح رخ می دهد که منجر به تشکیل دانه می شود. بذرها از گیاه مادر آزاد می شوند و می توانند به یک گیاه کامل تبدیل شوند و بدین ترتیب چرخه زایشی با استفاده از روش گرده افشانی ادامه می یابد. از آنجایی که گرده افشانی عملی است که به ایجاد نسل آینده گیاه کمک می کند، بسیار مهم است! در همین زمان است که دوستان کوچک ما زنبورهای عسل وارد بازی می شوند. حتی اگر برخی از گونه های گیاهی بر هنر «گرده افشانی خود» تسلط داشته باشند، تنوع ژنتیکی به شدت محدود به آن گیاهان است. عمل گرده افشانی متقاطع تنوع بیشتری را ارائه می دهد زیرا گیاهان طیف گسترده ای از استراتژی های جنسی را برای جذب گرده افشان ها و پخش گرده از یک گل به گل دیگر از همان گونه تکامل داده اند.

گرده افشانی متقاطع چیست؟

در طی عمل گرده افشانی متقاطع، بساک ها روی یک گل باز می شوند و گرده افشان (حشرات، باد یا حیوانات) گرده ها را به کلاله گل دیگری منتقل می کند. گرده افشان ها ممکن است بر روی چندین گل در یک گیاه بنشینند ویا ممکن است که به چندین گل از یک گونه در چند گیاه مختلف سر بزنند. حشرات و سایر گرده افشان ها مانند حیوانات، غذا را به شکل شهد غنی از انرژی و گرده غنی از پروتئین، از گل ها، به دست می آورند و در مقابل، گل ها خدمات گرده افشانی را از آن ها دریافت می کنند که گرده ها را از گلی به گل دیگر حمل کنند. این روشی است که عسل را به ما هدیه می دهد. اگر گل ها به طور مداوم گرده افشانی نکنند؛ قبل از اینکه فرصتی برای انتقال اطلاعات ژنتیکی خود به شکوفه های آینده داشته باشند، می میرند. این موضوع همچنین به این معنی است که اگر گیاه نوعی میوه تولید کند، نمی تواند این کار را انجام دهد؛ زیرا گرده با تخمک ترکیب نشده است. به همین دلیل است که ناقلان گرده افشان مانند زنبورهای عسل، برای اکوسیستم ما بسیار مهم هستند. دشت ها بدون ده ها گل لاله، نرگس و زنبق چگونه خواهند بود؟ و همچنین میوه ای که به صورت روزانه مصرف می کنیم؟ اگر زنبورعسل وجود نداشته باشد، گیاهی وجود ندارد یا تعداد آنها بسیار کم است. گرده افشان هایی مانند زنبورعسل ها اطمینان حاصل می کنند که منبع غذایی آینده برای آن ها و دیگران وجود داشته باشد. گرده افشانی که در ظاهرعمل کوچکی به نظر می رسد، از راه های بسیار زیادی به ما کمک می کند. گرده افشان ها نه تنها غذا و طبیعت را بلکه هوای تمیز را نیز در اختیار ما قرار می دهند.

آیا می دانستید که زنبورها مسئول یک لقمه از هر سه لقمه غذایی هستند که ما می خوریم؟

بیشتر محصولات زراعی که مورد مصرف ما هستند، نیاز به گرده افشانی توسط حشرات دارند. زنبورهای عسل به عنوان گرده افشان های اصلی در حشرات در نظر گرفته می شوند. بنابراین بوییدن گل های رز  در کنار زنبورهای عسل زیبا است.

زنبورها چگونه در این امر نقش دارند؟

گرده گل، پودری ریز تا درشت است که حاوی دانه های میکروسکوپی است که در قسمت نر گل تولید می شود. زنبورهای علوفه‌گر گرده را به کندو برمی‌گردانند و در آنجا آن را به زنبورهای کارگر دیگر منتقل می‌کنند و آنها گرده را با سر خود در سلول‌ها بسته‌بندی می‌کنند. گرده زنبور عسل منبع اصلی پروتئین برای کندو است. شهد مایعی غنی و شیرین است که توسط گیاهان ترشح می شود.

 شهد عمدتا زنبورها را جذب می کند، که با انتقال گرده ای که از گلی به گل دیگر به بدن آنها می چسبد، به فرآیند گرده افشانی کمک می کنند. شهد ماده اولیه ای است که زنبورعسل برای تولید عسل از آن استفاده می کند. زنبورهای عسل شهد را عمدتاً از شکوفه‌های گل جمع‌آوری می‌کنند و به ندرت شهدهایی با قند کمتر از 15 درصد جمع‌آوری می‌ کنند.

اگر می خواهید به زنبورهای عسل کمک کنید، یک باغ گرده افشان برای زنبورها در حیاط خلوت خود، در یک فضای مشترک جامعه یا هر کجای دیگر بکارید. زنبورهای عسل مسئول گرده افشانی 70 درصد از محصولات باغی و کشاورزی جهان هستند، به این معنی که بدون آن ها ما از مصرف بسیاری از محبوب ترین و مغذی ترین میوه ها، سبزیجات، آجیل یا دانه ها محروم خواهیم شد. محصولات زغال اخته و گیلاس 90 درصد از نظر گرده افشانی به جمعیت زنبور عسل وابسته هستند و بادام در زمان اوج شکوفایی خود کاملاً به زنبورهای عسل وابسته است.

سیب، یونجه، زردآلو، فلفل دلمه ای، آووکادو، بامبو، مویز سیاه، تمشک ها، چغندر،بوک چوی، کلم بروکلی، کلم بروکسل، گندم سیاه، گل کلم، کلم، کاکتوس، طالبی، هویج، کاشوبادام هندی، کرفس، گیلاس، شبدر، کرن بری، قهوه، پنبه، کاکائو، نارگیل، خیار، بادمجان، رازیانه، کتان، انجیر، انگور، لوبیا سبز، لوبیا قرمز، کیوی، لیمو، لیموترش سبز، لوبیا لیما، انبه، دانه خردل، شلیل، بامیه، پیازها، روغن نخل، پاپایا، هلو، گلابی ها، خرمالو، فلفل، آلو، انار، گلابی خاردار، تمشک، رز، توت فرنگی، آفتابگردان، کنجد، گوجه فرنگی ها، شلغم، وانیل، گردو، هندوانه و غیره از مواد خوراکی هستند که پرورش آن ها به زنبورهای عسل وابسته است.